آیا از هزینه‌های بالای سرویس دوره‌ای خودرو خسته شده‌اید؟ آیا دوست دارید کنترل بیشتری روی نگهداری خودروی خود داشته باشید؟ تعویض روغن موتور یکی از مهم‌ترین و در عین حال ساده‌ترین کارهایی است که می‌توانید خودتان در خانه انجام دهید. این کار نه تنها باعث صرفه‌جویی در هزینه و زمان می‌شود، بلکه به شما کمک می‌کند تا با خودروی خود بیشتر آشنا شوید. در این راهنمای جامع و گام به گام، به شما نشان می‌دهیم چگونه روغن موتور و فیلتر روغن خودروی خود را به صورت ایمن و صحیح در خانه تعویض کنید. با ما همراه باشید!
چرا تعویض منظم روغن موتور مهم است؟
روغن موتور مانند خون در رگ‌های خودروی شماست. وظایف اصلی آن عبارتند از:
- روانکاری: کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک موتور.
- خنک‌کاری: جذب و انتقال حرارت از قطعات داغ موتور.
- تمیزکاری: جمع‌آوری ذرات معلق، رسوبات و آلودگی‌ها.
- جلوگیری از زنگ‌زدگی و خوردگی: محافظت از سطوح فلزی داخلی موتور.
با گذشت زمان و کارکرد خودرو، روغن کارایی خود را از دست می‌دهد، کثیف می‌شود و خاصیت روانکاری و محافظتی آن کاهش می‌یابد. تعویض منظم روغن و فیلتر، عمر موتور را افزایش داده و عملکرد بهینه آن را تضمین می‌کند.
چه زمانی باید روغن موتور را تعویض کنیم؟
بهترین مرجع برای زمان تعویض روغن، دفترچه راهنمای خودروی شماست. اما به طور کلی، عوامل زیر تعیین کننده هستند:
- کارکرد (کیلومتر): معمولاً بین ۵,۰۰۰ تا ۱۰,۰۰۰ کیلومتر (بسته به نوع روغن و توصیه‌های سازنده).
- زمان: حتی اگر مسافت زیادی طی نکرده‌اید، روغن به مرور زمان اکسید شده و خاصیت خود را از دست می‌دهد. معمولاً هر ۶ ماه یا یک سال (هر کدام زودتر فرا برسد).
- شرایط رانندگی: رانندگی در شرایط سخت (ترافیک سنگین، گرد و خاک زیاد، مسافت‌های کوتاه مکرر، حمل بار سنگین) ممکن است نیاز به تعویض زودهنگام روغن داشته باشد.
ابزار و مواد لازم برای تعویض روغن در خانه
قبل از شروع، مطمئن شوید تمام ابزار و مواد زیر را آماده کرده‌اید:
- روغن موتور جدید: دقیقاً نوع و ویسکوزیته (گرانروی) توصیه شده در دفترچه راهنمای خودرو (مثلاً 10W-40 SL). مقدار لازم را نیز چک کنید.
- فیلتر روغن جدید: متناسب با مدل خودروی شما.
- آچار بکس یا آچار رینگی: سایز مناسب برای باز کردن پیچ کارتل (پیچ تخلیه روغن).
- آچار فیلتر روغن: انواع مختلفی دارد (زنجیری، تسمه‌ای، کاسه‌ای). نوع مناسب برای فیلتر خودروی خود را تهیه کنید.
- ظرف مناسب برای تخلیه روغن سوخته: حداقل ظرفیت ۵ تا ۷ لیتر، با دهانه گشاد.
- جک و پایه‌های نگهدارنده (خرک): بسیار مهم برای ایمنی! هرگز فقط به جک اکتفا نکنید.
- دستکش کار: برای محافظت از دستان شما در برابر روغن داغ و آلودگی.
- پارچه یا دستمال تمیز: برای تمیز کردن سطوح.
- قیف: برای ریختن روغن جدید به داخل موتور.
- عینک ایمنی (توصیه می‌شود): برای محافظت از چشمان شما.
- واشر جدید برای پیچ کارتل (اختیاری ولی توصیه می‌شود): برخی خودروها واشر یکبار مصرف دارند.
بیشتر بخوانید: عنوان مقاله مرتبط
مراحل گام به گام تعویض روغن موتور
مرحله 1: آماده‌سازی خودرو
• موتور را کمی گرم کنید: خودرو را برای ۵ تا ۱۰ دقیقه روشن کنید یا یک مسافت کوتاه برانید. روغن گرم روان‌تر است و بهتر تخلیه می‌شود. اما مراقب باشید موتور بیش از حد داغ نشود تا دچار سوختگی نشوید. • خودرو را در سطح صاف پارک کنید: این کار باعث تخلیه کامل روغن قدیمی و اندازه‌گیری دقیق سطح روغن جدید می‌شود. • ترمز دستی را بکشید و خودرو را در دنده (یا حالت پارک در اتوماتیک) قرار دهید. برای اطمینان بیشتر می‌توانید پشت چرخ‌های عقب، مانع قرار دهید.
مرحله 2: بالا بردن خودرو و ایمن‌سازی
• با استفاده از جک، جلوی خودرو را از نقاط تعیین شده در دفترچه راهنما بالا ببرید.
• بلافاصله پایه‌های نگهدارنده (خرک) را در نقاط مستحکم شاسی، زیر خودرو قرار دهید.
• به آرامی جک را پایین بیاورید تا وزن خودرو روی پایه‌های خرک قرار گیرد.
• هرگز زیر خودرویی که فقط با جک بالا نگه داشته شده است نروید!
مرحله 3: پیدا کردن و باز کردن پیچ کارتل
• زیر خودرو بروید و کارتل روغن (محفظه فلزی زیر موتور) و پیچ تخلیه آن (معمولاً بزرگترین پیچ در پایین‌ترین نقطه کارتل) را پیدا کنید.
• ظرف تخلیه روغن را دقیقاً زیر پیچ کارتل قرار دهید.
• با استفاده از آچار مناسب، پیچ را خلاف جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید تا شل شود.
• آماده باشید! پس از باز شدن کامل، روغن داغ به سرعت بیرون می‌ریزد. پیچ را با احتیاط با دست باز کنید و سریع دست خود را کنار بکشید. اجازه دهید روغن کاملاً تخلیه شود (حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه).
مرحله 4: تعویض فیلتر روغن
• محل فیلتر روغن را پیدا کنید (محل آن در خودروهای مختلف متفاوت است، به دفترچه راهنما مراجعه کنید). ظرف تخلیه را کمی جابجا کنید تا زیر فیلتر قرار گیرد (ممکن است مقداری روغن از آن بریزد).
• با استفاده از آچار فیلتر، فیلتر قدیمی را خلاف جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید تا باز شود. مراقب روغن داغ باشید.
• با دستمال تمیز، محل نصب فیلتر روی بدنه موتور را تمیز کنید.
• مهم: مقداری از روغن موتور جدید را به واشر لاستیکی (اورینگ) فیلتر جدید آغشته کنید. این کار به آب‌بندی بهتر کمک کرده و از چسبیدن فیلتر در تعویض بعدی جلوگیری می‌کند.
• فیلتر جدید را با دست در جای خود ببندید. فقط با دست سفت کنید! معمولاً نیم تا سه‌چهارم دور پس از تماس واشر با بدنه کافی است. بیش از حد سفت کردن می‌تواند به فیلتر یا بدنه آسیب بزند.
مرحله 5: بستن پیچ کارتل و ریختن روغن جدید
• پیچ کارتل را تمیز کنید. اگر واشر آن فلزی و قابل استفاده مجدد است، تمیزش کنید. اگر یکبار مصرف یا خراب است، آن را با واشر نو جایگزین کنید.
• پیچ کارتل را با دست در جای خود ببندید و سپس با آچار مناسب، در جهت عقربه‌های ساعت، تا حد استاندارد (بدون هرز کردن) سفت کنید. گشتاور دقیق در دفترچه راهنما ذکر شده است.
• درب محفظه روغن موتور در بالای موتور را باز کنید.
• قیف را داخل آن قرار دهید.
• مقدار روغن توصیه‌شده در دفترچه راهنما (معمولاً یک لیتر کمتر از ظرفیت کل) را به آرامی داخل موتور بریزید.
مرحله 6: چک کردن سطح روغن و روشن کردن موتور
• چند دقیقه صبر کنید تا روغن به کارتل برسد.
• گیج (میله) اندازه‌گیری روغن را بیرون بکشید، با دستمال تمیز کنید، دوباره تا انتها وارد کنید و بیرون بکشید. سطح روغن باید بین علامت‌های MIN و MAX باشد. اگر کم است، کم‌کم روغن اضافه کنید تا به نزدیکی MAX برسد. هرگز بیش از حد روغن نریزید!
• درب محفظه روغن و گیج را سر جای خود قرار دهید.
• ابزار و ظرف روغن را از زیر خودرو خارج کنید.
• پایه‌های خرک را بردارید و خودرو را با جک پایین بیاورید.
• موتور را روشن کنید و اجازه دهید چند دقیقه درجا کار کند. چراغ هشدار روغن باید بلافاصله خاموش شود.
• همزمان، زیر خودرو را برای هرگونه نشتی از اطراف پیچ کارتل یا فیلتر روغن بررسی کنید.
مرحله 7: چک نهایی سطح روغن و تمیزکاری
• موتور را خاموش کنید و ۵ تا ۱۰ دقیقه صبر کنید تا روغن دوباره به کارتل برگردد.
• سطح روغن را دوباره با گیج چک کنید. ممکن است به دلیل پر شدن فیلتر جدید، سطح روغن کمی پایین آمده باشد. در صورت نیاز، کمی روغن اضافه کنید تا به علامت MAX برسد.
• تمام ابزار را تمیز و جمع‌آوری کنید.
مرحله 8: دفع ایمن روغن سوخته
• هرگز روغن سوخته را در فاضلاب، باغچه یا سطل زباله نریزید! روغن سوخته بسیار آلاینده است.
• روغن سوخته را با احتیاط داخل یک ظرف در بسته (مثل همان قوطی‌های خالی روغن جدید) بریزید.
• آن را به مراکز مجاز جمع‌آوری روغن سوخته یا برخی تعویض روغنی‌ها و اتوسرویس‌ها تحویل دهید.
نکات ایمنی مهم هنگام تعویض روغن
- همیشه از جک و پایه‌های خرک با هم استفاده کنید.
- روی سطح صاف و محکم کار کنید.
- مراقب قطعات داغ موتور و اگزوز باشید.
- از دستکش و عینک ایمنی استفاده کنید.
- قبل از شروع، مطمئن شوید ترمز دستی کشیده و خودرو در دنده/پارک است.
- روغن سوخته را به درستی دفع کنید.
تبریک می‌گوییم! شما با موفقیت روغن موتور و فیلتر روغن خودروی خود را در خانه تعویض کردید. با دنبال کردن این مراحل و رعایت نکات ایمنی، می‌توانید با اطمینان این سرویس ضروری را خودتان انجام دهید، در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنید و به سلامت موتور خودروی خود کمک کنید. به یاد داشته باشید که مراجعه به دفترچه راهنمای خودرو همیشه بهترین راهنما برای مشخصات دقیق روغن، فیلتر و گشتاور پیچ‌هاست.
سوالات متداول
هر چند وقت یکبار باید روغن ماشین را عوض کنم؟
بهترین مرجع دفترچه راهنمای خودرو است، اما معمولاً هر ۵ تا ۱۰ هزار کیلومتر یا هر ۶ تا ۱۲ ماه.
از چه نوع روغن موتوری استفاده کنم؟
نوع دقیق (مینرال، نیمه سنتتیک، سنتتیک) و ویسکوزیته (مثل 10W-40) توصیه شده در دفترچه راهنمای خودروی خود را استفاده کنید.
آیا حتما باید فیلتر روغن را همزمان با روغن عوض کنم؟
بله، اکیداً توصیه می‌شود. فیلتر کثیف می‌تواند روغن تمیز جدید را به سرعت آلوده کند.
اگر بیش از حد روغن بریزم چه اتفاقی می‌افتد؟
روغن اضافی می‌تواند باعث افزایش فشار داخل موتور، نشت روغن از کاسه نمدها و حتی آسیب به موتور شود. باید مقدار اضافی را تخلیه کرد.
روغن سوخته را کجا ببرم؟
به مراکز مجاز بازیافت، برخی تعویض روغنی‌ها یا شهرداری‌ها (اگر خدمات جمع‌آوری دارند) تحویل دهید.
